Lãi suất điều hành trong nước giảm, nhưng chính sách tiền tệ trên thế giới nhìn chung vẫn đang thắt chặt. Do vậy, trong ngắn hạn, thị trường không dễ đón dòng vốn rẻ như mong đợi.
Đúng như thị trường dự báo từ trước, ngày 22/3, Fed tăng lãi suất thêm 0.25% lên 4.75-5%/năm, mức cao nhất kể từ tháng 9/2007. Fed tăng lãi suất trong bối cảnh cố gắng cân bằng 2 vấn đề lớn là nguy cơ lạm phát tăng cao và sự hỗn loạn trong hệ thống ngân hàng, nhất là sau sự sụp đổ của Ngân hàng SVB.
Đỉnh lãi suất có thể đã qua
Thị trường đang lưỡng lự giữa kịch bản Fed ngừng tăng lãi suất điều hành hay lãi suất tăng thêm 0.25% trong cuộc họp vào tháng 5 tới. Điều này sẽ phụ thuộc vào số liệu lạm phát của Mỹ trong những tháng tới. Đồng thời, thị trường cũng đang kỳ vọng, Fed có thể bắt đầu giảm lãi suất điều hành trong 6 tháng cuối năm 2023, sớm hơn so với mức dự báo trước đó là vào quý 1/2024.
Trong nước, lần đầu tiên sau gần 2 năm, NHNN điều chỉnh giảm một số loại lãi suất điều hành với mức 0.5-1% kể từ 15/3. Hạ lãi suất ngoài những tác động tích cực đã được nhiều bên phân tích, còn thể hiện sử đảo chiều chính sách, cũng như sự tự tin của cơ quan quản lý trong việc kiểm soát các biến số vĩ mô quan trọng, nhất làm lạm phát, khi mà quyết định này được đưa ra trong bối cảnh Fed nhiều khả năng tiếp tục tăng lãi suất.
Câu hỏi được đặt ra là dư địa để tiếp tục hạ lãi suất ra sao? Theo ông Bùi Văn Huy, giám đốc chi nhánh Tp.HCM – Công ty chứng khoán DSC cho rằng, dư địa lãi suất điều hành không còn nhiều vì mức giảm 1% tương ứng với những biến động trên thị trường trái phiếu chính phủ, đồng thời cũng không thể quá chênh lệch so với lãi suất vẫn đang tăng ở nhiều quốc gia. Dư địa giảm có mở rộng được hay không cần chờ xem tình hình thế giới và trong nước trong thời gian tới. Nhưng dù có quan điểm như thế nào thì cũng không thể phủ nhận thông tin hạ lãi suất là tích cực.
“Lãi suất huy động đã giảm nhiệt đáng kể từ sau tết nguyên đán, nhưng mặt bằng lãi suất cho vay chưa thực sự giảm. Điều này cũng rất dễ hiểu, bởi lẽ có độ trễ nhất định từ việc giảm lãi suất huy động đến giảm lãi suất cho vay. Độ trễ này có thể kéo dài vài tháng và từ khoảng cuối quý 2/2023 trở đi, lãi suất cho vay sẽ giảm theo đà giảm của lãi suất huy động một cách rõ ràng hơn”, ông Huy nói.
Cũng có nhiều ý kiến cho rằng, đỉnh lãi suất trong nước có thể đã đi qua khi NHNN giảm lãi suất điều hành. Nhưng thực tế, lãi suất huy động cũng như cho vay được các ngân hàng điều chỉnh nhỏ giọt. Trong bối cảnh mặt bằng lãi suất chung trên thế giới vẫn cao, chưa có dấu hiệu giảm nhiệt, thì dù đỉnh lãi suất trong nước đã qua thì việc thắt chặt tiền tệ trên thế giới cũng sẽ ảnh hưởng đến dòng vốn ngoại, nghĩa là chính sách trong nước nới lỏng hơn nhưng áp lực từ các tin tức quốc tế vẫn không hề nhỏ.
Dù vậy, các nhà đầu tư đang kỳ vọng, chính sách tiền tệ nới lỏng hơn này sẽ dần kích thích dòng vốn quay trở lại, giúp thị trường chứng khoán tăng thanh khoản cũng như điểm số.
Những nhóm ngành hưởng lợi
Theo Agriseco ước tính, trên thị trường chứng khoán, ngành xây dựng có lợi lớn nhất khi lãi suất giảm 1%, có thể giúp lợi nhuận trước thuế toàn ngành tăng khoảng 14%, trong điều kiện các nhân tố khác không đổi. Một số ngành dự kiến có mức độ tăng trưởng lợi nhuận tốt khi lãi suất giảm là sản xuất và phân phối bán lẻ, vật liệu xây dựng, bất động sản, điện.
Nhóm ngành chứng khoán và bất động sản thường có phản ứng nhanh nhạy với thông tin hạ lãi suất, dựa trên kỳ vọng thị trường sẽ dần sôi động trở lại.
Đối với nhóm cổ phiếu chứng khoán đồng loạt tăng giá mạnh ngay sau khi NHNN giảm lãi suất, nhưng cũng như nhiều nhóm ngành khác, dòng tiền không “neo” lại lâu.
Ngành bất động sản, lãi suất ảnh hưởng đến cả đầu vào và lãi suất đầu ra (lãi suất cho vay mua nhà), nên việc lãi suất có thể giúp quá trình tạo đáy của ngành này diễn ra nhanh hơn.
Theo ông Nguyễn Anh Khoa – Trưởng phòng Phân tích chứng khoán Agribank (Agriseco), lãi suất điều hành giảm kỳ vọng thúc đẩy các ngân hàng thương mại chủ động giảm lãi suất huy động, từ đó hạ lãi suất cho vay, qua đó giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp, hộ gia đình, thúc đẩy các hoạt động sản xuất – kinh doanh. Động thái giảm lãi suất huy động ở nhiều kỳ hạn của 4 ngân hàng thương mại có vốn nhà nước chi phối đã phần nào thể hiện xu hướng giảm lãi suất.
Với nhiều nhóm ngành khác, lãi suất giảm giúp chi phí lãi vay giảm, qua đó cải thiện chỉ tiêu lợi nhuận, dù chi phí tài chính vẫn là gánh nặng của các doanh nghiệp.
Ông Đinh Quang Hinh – Trưởng bộ phận Kinh tế vĩ mô và Chiến lược thị trường, CTCK VNDirect nhận định, động thái hạ lãi suất điều hành của NHNN tác động tích cực với thị trường nhưng mức độ chưa quá lớn trong ngắn hạn, cần có thời gian để hiệu ứng tích cực lan tỏa tới các ngành nghề và hoạt động sản xuất – kinh doanh.
Hơn nữa, lãi suất giảm mới chỉ là điều kiện cần, trong khi điều kiện đủ để dòng vốn nội quay trở lại thị trường chứng khoán rõ nét trong thời gian tới. Thứ nhất: Điểm nghẽn về dòng vốn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp và BĐS được giải quyết cơ bản; thứ hai: là triển vọng kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết cải thiện.
“Trong bối cảnh thị trường vẫn còn những rủi ro liên quan đến lộ trình tăng lãi suất của Fed, cũng như bài kiểm tra năng lực về đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp trong những quý tiếp theo, đây là những điều nhà đầu tư cần quan sát thêm trước khi đưa ra quyết định đầu tư”, ông Hinh nói.