Vụ sụp đổ đột ngột của 3 ngân hàng Mỹ và Credit Suisse tại Thụy Sỹ đã đẩy thị trường tài chính ngân hàng rơi vào tình trạng hỗn loạn. Các nhà kinh tế liên tục nhắc đến “khoảng khắc Minsky”. Vậy, “khoảng khắc Minsky” là gì mà khiến giới chuyên gia lo sợ đến vậy?
Thị trường tài chính ngân hàng trên thế giới hỗn loạn sau loạt sự sụp đổ của 3 ngân hàng tại Mỹ và Credit Suisse tại Thụy Sĩ khiến triển vọng kinh tế khó đoán hơn trong lúc các ngân hàng trung ương trên thế giới đang chiến đấu với lạm phát khiến các nhà phân tích nhắc đến thuật ngữ “Khoảnh khắc Minsky”.
Nhóm chiến lược gia của JPMorgan Chase do ông Marko Kolanovic dẫn dắt cảnh báo: “Ngay cả khi các ngân hàng trung ương thành công ngăn chặn khủng hoảng lan rộng, các điều kiện tín dụng có vẻ vẫn siết chặt nhanh hơn do áp lực từ cả thị trường và cơ quan quản lý”.
Việc các nhà kinh tế đề cập đến “khoảnh khắc Minsky” cũng đủ khiến các nhà hoạch định chính sách phải “run sợ”, Bloomberg nhận xét. Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) đã phải lên tiếng cảnh báo bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen từng mô tả đây là “tài liệu bắt buộc phải đọc”.
Khoảng khắc Minsky là gì?
Thuật ngữ trên được đặt theo tên một nhà kinh tế học nổi tiếng người Mỹ đã mất Hyman Minsky, theo tờ Bloomberg. “Khoảnh khắc Minsky đề cập đến sự kết thúc của một chu kỳ bùng nổ kinh tế tùng khuyến khích các nhà đầu tư chấp nhận rủi ro vượt mức, dân đến tình trạng cho vay vượt quá số tiền người đi vay có thể trả lại.
Tại thời điểm bước ngoặt đó, bất kỳ sự kiện gây bất ổn nào, như lãi suất gia tăng, cũng có thể buộc các nhà đầu tư bán tháo tài sản để lấy tiền mặt trả nợ, từ đó kích hoạt một cuộc khủng hoảng trên thị trường. Bloomberg giải thích.
Trong nghiên cứu của mình, nhà kinh tế Hyman Minsky đã viết, khi khoảng khắc Minsky sắp xuất hiện, thị trường sẽ chứng kiến sự gia tăng “Hoạt động tài chính đầu cơ và Ponzi”.
Khoảnh khắc Minsky từng xuất hiện chưa?
Câu trả lời là có. Vào năm 1998, sau khi bong bóng tài sản đổ vỡ ở châu Á, Nga đã vỡ nợ trái phiếu trong nước và buộc phá giá đồng ruble. Chính trong cuộc khủng hoảng ấy, ông Paul McCulley, khi đó là nhà kinh tế tại Pacific Investment Management Co. (PIMCO), đặt ra thuật ngữ “khoảnh khắc Minsky”.
Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007-2008 cũng được coi như một khoảnh khắc Minsky khác, vì nó được kích hoạt bởi vụ sụp đổ của thị trường cho vay thế chấp dưới chuẩn của Mỹ.
Tình hình hiện tại ra sao?
Các khoản vay khổng lồ trên khắp thế giới kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 – phần lớn là để đối phó với đại dịch Covid-19 và hệ lụy sau đó đã khiến giới chuyên gia phải cảnh báo về một khoảnh khắc Minsky sắp xảy ra.
Khối nợ lớn là do chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo khi các NHTW giảm mạnh lãi suất, thậm chí đã đưa lãi suất xuống mức 0 trong nhiều năm. Việc chính phủ các nước tăng cường chi tiêu cũng khiến nợ nần thêm chồng chất.
Chu kỳ tăng lãi suất mà Fed, ECB cùng nhiều ngân hàng trung ương khắp thế giới triển khai để kiềm chế lạm phát đã khiến gánh nặng nợ nần chồng chất.
IMF ước tính trong năm nay, hơn một nửa số quốc gia có thu nhập thấp đã ở trong hoặc có nguy cơ lâm vào tình trạng cảnh nợ nần khó khăn.
Dù tăng trưởng kinh tế có thể giúp tỷ lệ nợ giảm, S&P Global Ratings vẫn cảnh báo về một cuộc khủng hoảng tiềm tàng khi Chính phủ các nước, người dân và tổ chức tài chính tiếp tục vay nợ.
Hồi tháng 1, S&P Global Ratings dự báo năm 2030, nợ toàn cầu có thể tương đương 366% GDP – cao hơn mức 349% GDP ghi nhận đến tháng 6/2022.
Nhà kinh tế Hyman Minsky (1919 – 1996) từng học tại Đại học Chicago và Đại học Harvard. Tại đây, ông là trợ giảng cho nhà kinh tế lvin Hansen, người đã đặt ra thuật ngữ “đình trệ kinh tế kinh niên” (secular stagnation).
Từ năm 1957 đến năm 1965, Minsky là phó giáo sư kinh tế tại Đại học California. Khi ở đây, ông đã phát triển các lý thuyết kinh tế của chính mình. Phải đến sau khi ông qua đời vào năm 1996, các nghiên cứu của ông mới được phổ biến rộng rãi.