Thanh khoản tăng dần, khối ngoại đảo chiều chấm dứt chuỗi bán ròng, cổ phiếu phục hồi, chỉ số quay trở lại sát đỉnh cao nhất nửa đầu năm 2023, nhưng liệu thị trường có thoát cảnh đi ngang.
Khoảng 2 tháng gần đây, thị trường chứng kiến sóng tăng giá mạnh mẽ của các cổ phiếu vừa và nhỏ, chủ yếu do kỳ vọng nhóm các nhà đầu cơ. Nhưng khoảng mờ của con sóng này rất khó phân định rạch ròi hơn việc tác động đến giá cổ phiếu là nhờ sự cải thiện trên, hay thuần túy vì cung cầu, khi có một lượng tiền mới khá lớn chảy vào làm chênh lệch cung cầu.
Hầu hết các mã cổ phiếu tăng giá mạnh thời gian qua là các mã thanh khoản nhỏ. Cổ phiếu cũng là hàng hóa với người mua và người bán đối ứng lẫn nhau. Khi nhu cầu mua cao hơn nhu cầu bán hoặc cao hơn lượng hàng sẵn sàng bán thì giá sẽ tăng.
Bất kỳ đợt tăng giá nào, dù do dòng tiền đầu cơ “thổi lên” thì cũng vẫn phải dựa trên một kỳ vọng cơ bản nào đó. Không khó để tìm thấy trên các diễn đàn, nhiều nhóm nhà đầu tư với những thông tin phân tích dự báo lợi nhuận doanh nghiệp A sẽ tăng trong quý 2, doanh nghiệp B sẽ thoát lỗ.
Khi giá cổ phiếu tăng tốt, tâm lý thông thường là nhà đầu tư sẽ đi tìm lý do để làm điểm tựa. Khi không tìm thấy lý do, nhiều nhà đầu tư sẽ tự thuyết phục mình về lý do được đưa ra hoặc bản thân rằng người khác đang biết gì đó mà mình không biết và chấp nhận tham gia cuộc đua mua vào, góp phần đẩy giá lên cao hơn và lan truyền tính thuyết phục về lý do rộng rãi hơn.
Vòng xoáy tìm lý do như vậy sẽ đưa đến một thời điểm là sự kiểm chứng. Đó chính là khi số liệu chính thức được công bố. Giống như cuộc chơi bài, khi các quân bài được lật hết thì kỳ vọng cũng không còn mà phải đối diện với thực tế.
Vì vậy, có nhiều cổ phiếu lao dốc ngay trước thềm báo cáo tài chính xuất hiện, bất kể là tốt thực sự hay chỉ là “bánh vẽ”. Thị trường sẽ bước vào giai đoạn định giá lại cổ phiếu dựa trên con số chính thức, hoặc đơn giản là dòng tiền đầu tư đã rút khỏi những cổ phiếu như vậy, sau khi đà tăng giá phản ánh trước đầy đủ thông tin.
Một hệ quả thường thấy của chu kỳ tâm lý như vậy là hiện tượng dịch chuyển dòng tiền từ cổ phiếu đầu cơ sang cổ phiếu cơ bản. Các doanh nghiệp lớn, cổ phiếu lưu hành nhiều, giá cổ phiếu cao sẽ rất tốn kém nếu muốn đầu cơ. Nhưng kết quả kinh doanh nhóm này trong giai đoạn kinh tế khó khăn lại đáng tin cậy hơn vì nguồn lực tốt hơn.
Đối với xu hướng thị trường, cổ phiếu Bluechips tăng giá là một trong những yếu tố quyết định để kiến tạo. Sự dịch chuyển dòng tiền để tái định giá cổ phiếu nhóm này là tín hiệu đầu tiên.