Theo hãng tin Bloomberg, để hiểu được khó khăn mà liên minh dầu mỏ OPEC+ đang phải đối mặt, ta có thể bắt đầu bằng việc ghé thăm một cửa hàng IKEA.
Một thập kỷ trước, nếu gã khổng lồ nội thất Thụy Điển chấp nhận thanh toán bằng dầu thô, OPEC+ đã có thể trang bị gần 2 tủ sách cho phòng hội nghị tại Vienna chỉ với một thùng dầu thô. Nhưng hiện nay, OPEC+ không thể mua nổi một chiếc tỷ sách.
Giá dầu thô không những giảm 25% so với cuối năm 2022 xuống 75 USD/thùng mà khi so với các loại mặt hàng khác thì dầu thô còn trở nên rẻ hơn.
Trong cuộc chạy đua chống lại lạm phát, OPEC+ đang thua cuộc. Nhưng OPEC+ cũng là một đồng phạm khiến cho giá cả trở nên đắt đỏ hơn. Giờ thì tổ chức này đang nhận thấy sức mua của một thùng dầu không theo kịp với đà tăng giá trên toàn cầu.
Các nhà sản xuất hàng hóa phải luôn chiến đấu với lạm phát. Giả thuyết Prebisch-Singer nói rằng trong dài hạn, giá của hàng hóa sơ cấp, chẳng hạn như dầu mỏ, kim loại sẽ giảm so với giá của hàng hóa chế tạo. Cho dù các nhà sản xuất hàng hóa sơ cấp nâng giá lên mức nào, chi phí của mọi thứ khác cuối cùng cũng sẽ tăng nhanh hơn.
Đó là lý do tại sao 2 nhà kinh tế học Raul Prebisch và Hans Singer lập luận rằng các nước sản xuất hàng hóa sơ cấp phải đa dạng hóa nền kinh tế, công nghiệp hóa nếu như muốn có tương lai tốt hơn.
Nhưng trong ngắn hạn, giá hàng hóa sơ cấp có thể vượt xa giá hàng hóa sản xuất, giúp cải thiện điều kiện thương mại của những quốc gia giàu tài nguyên thiên nhiên.
Trong phần lớn giai đoạn đầu của thập niên 2000, hàng hóa sơ cấp đã chiếm ưu thế. Vào năm 2010, ông ông Glenn Stevens, khi đó là Thống đốc của Ngân hàng trung ương Australia đã giải thích tại sao Úc, một quốc gia giàu khoáng sản, khí đốt và ngũ cốc lại đang hưởng lợi.
“5 năm trước, một chuyến tàu chở quặng sắt có giá trị tương đương khoảng 2.200 chiếc tivi màn hình phẳng. Ngày nay chuyến tàu này có giá tương đương 22 nghìn chiếc tivi màn hình phẳng”, ông nói.
Ông Stevens đưa ra phát biểu trên vào thời điểm đỉnh cao của siêu chu kỳ hàng hóa, khi giá quặng sắt, dầu mỏ, đồng, tài nguyên khác nhảy vọt do nhu cầu khổng lồ của Trung Quốc.
Giá hàng hóa không theo kịp cơn bão lạm phát
Hiện nay, giá hàng hóa sơ cấp vẫn ở mức cao kỷ lục, nhưng đã không theo kịp lạm phát toàn cầu. Thay vì sử dụng TV màn hình phẳng, phụ thuộc vào sự tiến bộ công nghệ và có giá cả biến động mạnh, Bloomberg tìm đến một thước đo khác: tủ sách “Billy” của IKEA.
Được sản xuất từ năm 1979, tủ sách này xuất hiện khắp nơi và cũng như có đầy đủ dữ liệu giá cả từ 44 năm trước. Đỉnh điểm vào năm 2012, một thùng dầu mua được gần 2 tủ sách “Billy”. Nhưng đến năm 2023, 1 thùng không mua nổi 1 tủ sách. Như vậy, tại cửa hàng IKEA, một thùng dầu của năm 2023 bằng với năm 2005.
Để có lại sức mua như một thập kỷ trước, OPEC+ sẽ phải nâng giá dầu trung bình lên 155 USD/thùng – gấp hơn 2 lần hiện nay. Ngày nay, tủ sách này có giá gần gấp đôi: 799 SEK.
Tại các quốc gia OPEC+, nơi nhập khẩu phần lớn hàng hóa chế tạo, lạm phát đã trở thành một vấn đề lớn. Khi được điều chỉnh theo lạm phát, mức giá 75 USD thùng dầu của năm 2023 có sức mua chỉ tương đương với mức giá 55 USD/thùng vào 10 năm trước. Tại thời điểm đó, giá dầu danh nghĩa đã trên 100 USD/thùng.
OPEC+ tất nhiên không phải là lý do duy nhất khiến cho lạm phát tăng cao. Còn có nhiều nguyên nhân khác tác động, chẳng hạn như sự chậm trễ của các ngân hàng trung ương trong hoạch định chính sách, tác động của Dịch bệnh Covid-19 trong chuỗi cung ứng, xung đột Ukraine và lệnh trừng phạt của Mỹ và Phương Tây đối với Nga kéo giá cả lên cao hơn.
Hàng hóa của OPEC+ đang mất dần sức mua. Giai đoạn từ năm 2000-2020, OPEC+ đã giành lợi thế. Nhưng trong thập kỷ tới, câu chuyện có thể sẽ ngược lại.