Trong những tháng đầu tiên sau khi chiến tranh Nga -Ukraine nổ ra, vấn đề nguồn cung năng lượng đã khiến châu Âu rơi vào tình trạng gần như hoảng loạn.
Khí đốt của Nga đi qua các đường ống dẫn đến Châu Âu đã bị giảm xuống mức thấp nhất, đẩy giá bán buôn khí đốt ở khu vực tăng gấp hơn 10 lần so với trước đó một năm.
Giá dầu thô cũng tăng cao và châu Âu đã tính tới kịch bản phải chia khẩu phần khí đốt kết hợp với cắt điện luân phiên trong mùa đông để tiết kiệm nhiên liệu.
Hiện nay, nguồn cung năng lượng châu Âu đã đi theo một chiều hường hoàn toàn khác, Châu Âu đang có một dự trữ khí đốt dồi dào, chủ yếu đến từ Na Uy, từ các mỏ khí đá phiến ở bang Texas của Mỹ và từ đất nước vùng vịnh Qatar. Giá khí đốt ở châu Âu đã giảm xuống dưới mức trước khi nổ ra chiến tranh và tiếp tục giảm gần như hàng ngày. Giá dầu nhìn chung đã ổn định, châu Âu không còn bàn đến chuyện chia hạn mức tiêu thụ khí đốt nữa.
Nhưng chưa ai dám chắc cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu đã chấm dứt hoàn toàn. Cũng không một ai dám chắc các nước châu Âu có phải lặp lại những biện pháp quyết liệt của năm 2022 để có sự an toàn năng lượng như hiện nay hay không?
Đây là câu hỏi lớn bởi năm ngoái, châu Âu không phải cạnh tranh đáng kể với Trung Quốc để mua LNG vì bắc Kinh khi đó còn đang theo đuổi chính sách Zero covid khiến nhu cầu tiêu thụ năng lượng suy yếu. Hiện Trung Quốc đã mở cửa trở lại dẫn đến nhu cầu năng lượng phục hồi nhanh.
Châu Âu vượt qua mùa đông năm 2022 một cách an toàn
Đã có nhiều ý kiến cho rằng Châu Âu đang vui mừng quá sớm, hay cho rằng châu Âu gặp may trong mùa đông năm 2022. Những người có quan điểm như vậy lo ngại trong những năm tới, khi nền kinh tế Trung Quốc nhập khẩu nhiều năng lượng hơn, châu Âu sẽ đối mặt với thử thách thực sự.
“Chúng ta vẫn chưa thoát khỏi cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu, còn lâu mới thoát được”, CEO Wael Sawan của hãng dầu lửa Shell, công ty năng lượng lớn nhất khu vực, nhận định.
Tình trạng phụ thuộc vào nguồn năng lượng của Nga giống như gọng kìm siết chặt Châu Âu cách đây một năm. Lượng khí đốt mà Nga cung cấp cho Liên minh châu âu đã không còn nhiều và khu vực cũng không phải cú sốc nào kể từ khi áp dụng lệnh cấm vận dầu thô và các sản phẩm từ dầu tinh luyện của Nga.
“Trong một năm, châu Âu đã trở nên hoàn toàn độc lập khỏi nhà cung cấp năng lượng hóa thạch lớn nhất của mình”, Giám đốc Henning Gloystein của công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group nhận định.
Giai đoạn thời tiết lạnh nhất, khi tiêu thụ khí đốt thường tăng mạnh do nhu cầu sưởi ấm, đã qua đi mà không gây ra một “vết thương kinh tế” lớn nào như dự báo trước đó. “Châu Âu có vẻ như đã ‘sống sót’ qua mùa đông mà không rơi vào cuộc suy thoái sâu. Vị thế của lục địa già hiện nay dường như còn tốt hơn nhiều so với thời điểm 6-9 tháng trước đây”, Chiến lược gia trưởng Michael Stoppard của công ty tư vấn thị trường hàng hóa cơ bản S&P Global Commodity Insights nhận định.
So với những tháng trước, thị trường năng lượng toàn cầu nói chung và châu Âu nói riêng đã ổn định hơn, dù giá khí đốt giao sau trên sàn TTF ở Hà Lan – giá tham chiếu của thị trường khí đốt châu Âu vẫn đang cao hơn gấp đôi so với cách đây 2 năm. Nhưng vậy, ở mức 50 EUR (53 USD)/megawatt giờ, giá khí đốt đã giảm 85% so với mức kỷ lục mọi thời đại 350 EUR/megawatt giờ thiết lập vào tháng 8 năm ngoái.
Mặc dù hóa đơn năng lượng của người tiêu dùng châu Âu vẫn còn cao so với bình thường, số tiền ghi trên hóa đơn có thể sớm giảm nhanh. Sau khi lập đỉnh vào mùa thu năm ngoái, lạm phát ở lục địa già cũng đang giảm, các khoản chi của Chính phủ để trợ cấp cho người dân trong “bão giá”. Nhà phân tích Martin Young của Ngân hàng Đầu tư Investec dự báo đến tháng 7 năm nay, mức giá trần hóa đơn năng lượng của hộ gia đình ở Anh sẽ giảm một nửa còn bình quân 2.165 Bảng 2.585 USD)/hộ/năm.
Giá dầu thô Brent giao sau thị trường London đã giảm về vùng trên 80 USD/thùng, từ mức khoảng 107 USD/thùng vào mùa hè năm 2022. Dầu thô và các sản phẩm tinh luyện của Nga đã chuyển hướng sang Ấn Độ, Trung Quốc và các thị trường khác. Để thay thế cho dầu của Nga, các nước châu Âu tăng cường nhập dầu từ các nhà cung cấp ở Mỹ Latinh, và Mỹ, Trung Đông.
Tuy nhiên, trong mùa đông tiếp theo, nếu thời tiết trở nên lạnh hơn hoặc Trung Quốc tăng tiêu thụ năng lượng, nguồn cung khí đốt toàn cầu có thể trở nên căng thẳng khiến cho giá khí đốt tăng mạnh trở lại.
- Nguồn cung năng lượng châu Âu đã đi theo một chiều hướng khác hiện đang dự trữ khí đốt dồi dào, nhưng chưa một chuyên gia nào dám chắc cuộc khủng hoảng năng lượng châu Âu đã chấm dứt hoàn toàn.
- Một số chuyên gia nhận định, Châu Âu đang vui mừng quá sớm, rằng châu Âu gặp may mắn trong mùa đông năm 2022.
- Giới phân tích cho rằng, mức giá khí đốt hiện tại ở châu Âu có thể đã trở thành một dạng “bình thường mới”, phản ánh những yếu tố thực tế như việc châu Âu phải cạnh tranh với các nước châu Á để mua LNG.