Trong bối cảnh kết quả kinh doanh của ngành điện quý 1/2023 tiêu cực, nhiều doanh nghiệp giảm lãi, thậm chí thua lỗ thì việc tăng giá điện sẽ là động lực cải thiện tình hình tài chính của tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và đảm bảo dòng tiền thanh toán cho nhà máy cũng như có dư địa huy động từ nguồn điện giá cao hơn.
Sản lượng điện toàn quốc giảm trong bối cảnh hoạt động sản xuất công nghiệp giảm sút trong quý 1/2023. EVN cho biết, sản lượng điện toàn quốc trong quý 1/2023 đạt 61.83 tỷ kWh, giảm 1.6% so với cùng kỳ, chủ yếu do nhu cầu điện nhóm ngành công nghiệp giảm.
Theo Tổng cục thống kê, chỉ số sản xuất công nghiệp IIP của Việt Nam quý 1 ghi nhận tăng trưởng âm 6.3% so với cùng kỳ. Trong đó, nhiều nhóm ngành sử dụng điện lớn như thép giảm 2.4%, xu măng giảm 9.6% so với cùng kỳ, trong bối cảnh hoạt động xây dựng giảm sút khi thị trường BĐS nhà ở đóng băng cũng như những chậm trễ trong việc giải ngân đầu tư công. Do đó, nhu cầu điện thấp ảnh hưởng lên mức giảm sản lượng của hầu hết các nguồn điện.
Tháng 3/2023, Bộ Công thương công bố kết quả kiểm tra tình hình sản xuất và giá thành điện 2021-2022 của EVN. Theo đó, giá thành sản xuất điện đạt 1.859 đồng/kWh, tăng 1.84% so với cùng kỳ trong 2021 và 2.032 đồng/kWh, tăng 9.27% so với cùng kỳ trong năm 2022, cao hơn mức giá bán bình quân năm 2021-2022 lần lượt là 1.855,6 đồng/kWh và 1.882 đồng/kWh.
Dù đã có nhiều biện pháp tiết giảm chi phí, các giải pháp vẫn chưa đủ để bù đắp cho mức tăng rất cao của giá đầu vào như khí, giá dầu, than nhập khẩu.
Theo báo cáo đánh giá hoạt động kinh doanh, EVN ghi nhận khoản lỗ ròng 26.235 tỷ đồng trong năm 2022 và tình hình chưa được cải thiện khi bước sang năm 2023.
Chứng khoán VNDirect nhận thấy sự mất cân đối giữa giá đầu vào và đầu ra là nguyên nhân chính khiến EVN lỗ nặng. Giá đầu vào tăng kéo giá mua điện bình quân tăng mạnh cùng với việc tỷ trọng công suất năng lượng tái tạo – nguồn điện giá cao tăng mạnh từ 2020.
Trước tình hình đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thông báo tăng giá bán lẻ điện bình quân 3% so với giá hiện hành (1.864,44 đồng/kWh).
Theo ông Nguyễn Hà Đức Tùng – Chuyên gia phân tích VNDirect việc tăng giá điện sẽ hỗ trợ nhiều cho tình hình tài chính của EVN, đảm bảo dòng tiền thanh toán cho nhà máy cũng như có dư địa để huy động từ nguồn điện giá cao hơn.
Trước đó, giá bán lẻ điện vẫn giữ nguyễn 4 năm liên tiếp và chỉ có thủy điện vẫn còn giá thành huy động thấp hơn giá bán lẻ, mặc dù nguồn điện này chỉ chiếm 33% tổng công suất tính đến hết 2022; 67% công suất còn lại đến từ nguồn giá cao nhiệt điện và năng lượng tái tạo.
VNDirect cho biết, quý 1 điện than ghi nhận sự cải thiện từ mức thấp trong nửa cuối năm 2022, chiếm 45% tổng sản lượng điện, hỗ trợ bởi giá than nhập hạ nhiệt từ tháng 2/2023. Tỷ trọng sản lượng điện khí ổn định, chiếm 12% tổng sản lượng điện phát.
Thủy điện ghi nhận sản lượng giảm nhẹ và chiếm tỷ trọng tương đương năm ngoái đạt 25% tổng sản lượng, thông thường giai đoạn quý 1 là thời gian các nhà máy thủy điện mục tiêu tích nước để phục vụ cho mùa khô và các đợt nắng nóng.
Điện gió đóng góp mức sản lượng tốt nhờ mùa gió tốt, hỗ trợ tỉ trọng nhóm điện năng lượng tái tạo tăng 5 điểm phần trăm, đạt 17% tổng sản lượng.
Điện mặt trời ghi nhận mức cắt giảm công suất mạnh trong bối cảnh nhu cầu điện yếu tại miền Nam trong khi công suất nguồn đang dư thừa.
Ông Tùng cho rằng, nhiệt điện sẽ hưởng lợi với sản lượng huy động tích cực hơn nhờ sự yếu đi của thủy điện trong 2023.
Về phát triển công suất nguồn năm nay, điện tăng tăng tỷ trọng lên 34% bổ sung của 2.632 MW vào vận hành, theo sau là thủy điện chiếm 29% tổng công suất với 1.636 MW nguồn bổ sung. Công suất các nguồn điện khác không thay đổi nhiều và chỉ có năng lượng tái tạo ghi nhận các dự án chuyển tiếp nhưng chưa ngày vận hành.
Về huy động sản lượng, công ty chứng khoán dự báo thủy điện giảm mạnh trong năm nay do điều kiện thời tiết không thuận lợi và phục hồi vào năm 2024. Nhiệt điện than tiếp tục ghi nhận tỷ trọng huy động thấp, chủ yếu do nhà máy điện than trộn và nhập khẩu được huy động ít hơn.
Nhiệt điện khí có thể ghi nhận tình trạng huy động tích cực hơn với 12% tổng tỷ trong nhờ thủy điện thoái trào và giá khí đầu vào hạ nhiệt. Sản lượng điện năng lượng tái tạo dự kiến tăng nhờ 2.000MW dự án chuyển tiếp bổ sung.
Chuyên gia VNDirect dự báo trong 2023, tăng trưởng sản lượng điện đạt 6% so với cùng kỳ, thấp hơn 28% so với dự báo Quy hoạch điện VIII do nhu cầu điện mảng xây dựng dự kiến sẽ giảm vì những khó khăn của thị trường bất động sản nhà ở. Những ngành công nghiệp sản xuất như xi măng, sắt thép cũng sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.
Thực tế nhu cầu điện nhóm ngành công nghiệp giảm trong khi giá vốn cao khiến doanh thu và lợi nhuận quý 1 của các doanh nghiệp điện đi xuống, thậm chí lỗ nặng.
Ví dụ, CTCP Đầu tư và Phát triển Điện miền Bắc (Nedi 2 – mã: ND2) doanh thu quý 1 giảm hơn 56% so với cùng kỳ còn gần 38 tỷ đồng. ND2 lỗ sau thuế 18.2 tỷ đồng trong khi cùng kỳ lãi 28.9 tỷ đồng.
CTCP Thủy điện Bắc Hà (Mã: BHA) chung cảnh ngộ khi lỗ sau thuế hơn 15 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ vẫn có lãi hơn 1,2 tỷ đồng.
CTCP Thủy điện Sông Vàng (mã: SVH) có lãi sau thuế sụt giảm gần 22%, đạt gần 9 tỷ đồng. CTCP Thủy điện Nậm Mu (mã: HJS) có doanh thu giảm 24%, xuống 28,6 tỷ đồng; LNST giảm gần 53%, còn 7,9 tỷ.
CTCP Thủy điện Hương Sơn (mã: GSM); CTCP Thủy điện Sê San 4A (mã: S4A) và CTCP Thủy điện – Điện lực 3 (mã: DRL) cũng giảm lợi nhuận quý 1 so với năm ngoái.
Ở nhóm điện khí, Tổng công ty Điện lực Dầu khí (PV Power – mã: POW) ước tính quý I có lợi nhuận trước thuế giảm 34%, còn gần 579 tỷ đồng.
Doanh nghiệp nhiệt điện, CTCP Nhiệt điện Phả Lại (mã: PPC) có lãi sau thuế quý I đạt gần 40 tỷ đồng, bằng một nửa so với quý cùng kỳ năm ngoái. CTCP Nhiệt điện Hải Phòng (mã: HND) có lãi sau thuế đạt hơn 10 tỷ đồng, giảm tới 96% so với cùng kỳ.
Nhận định về triển vọng ngành điện năm 2023, công ty chứng khoán VNDirect dự báo điện khí và điện than nội địa sẽ hưởng lợi năm 2023 trong bối cảnh thủy điện suy yếu.
Công ty chứng khoán cho rằng, định hướng phát triển năng lượng tái tạo đang chưa rõ ràng hơn, ưu tiên cơ chế DPPA, tuy nhiên tiến độ thực hiện vẫn đang chậm trễ. VNDirect cũng nhận thấy sự phục hồi của điện khí và những kỳ vọng về tương lai phát triển năng lượng tái tạo.